| Exhibition Bernard Verkaaik May 2013 |
Roest
|
Dames en Heren, Ik heet u van harte welkom op deze tentoonstelling, door Bernard Verkaaik in bijna drie jaar bijeengeschilderd. Ik zeg dit ook namens Verkaaik zelf, die zich verontschuldigt hier deze keer niet aanwezig te kunnen zijn. Een beetje vilein grijp ik de gelegenheid aan om een paar retorische vragen te stellen, die ik bij zijn aanwezigheid waarschijnlijk niet had gesteld vanwege het risico hem daarmee een beetje in verlegenheid te brengen. Vragen niettemin, die de aandachtige en wat filosofisch ingestelde toeschouwer zichzelf stelt. Een toeschouwer, die wellicht ook bekend is met de spagaat, waarin de kunstwereld bij voortduring verkeert, over wat mag, wat moet of juist not done is. Is het waar dat het tegengestelde van hang naar succes en optimaal rendement zich voordoet als diep verlangen naar stilte en mentaal evenwicht? Deze vraag is gesteld vanuit het gezichtspunt van de toeschouwer, maar toch gloort daarin ook het rudimentair streven van de schilder Bernard Verkaaik. Verkaaik namelijk weet uit eigen ervaring - ooit was hij succesvol reclameontwerper - hoe verweven het dienen van maatschappelijk succes is met het juist niet vervullen van dat diepe verlangen naar stilte. Wat hij wel wil loopt parallel met de zoektocht van de toeschouwer, maar het grote verschil is dat hij het doet als schilder, vanuit zijn eigen perspectief, en niet om alsnog de toeschouwer te dienen, zeg maar te behagen, hoe goed hem dat uiteindelijk toch lukt. Deze met devote precisie geschilderde stillevens voeren de toeschouwer een cel binnen als van een contemplerende monnik. Tegelijk ontvouwt zich een weids landschap vol stilte. Dat hangt nauw samen met het prachtige bescheiden, maar geconcentreerde licht, dat Verkaaik door de afgekaderde ruimte van het stilleven laat zwerven. Ongrijpbaar, maar, zoals de voorwerpen, bijna aanraakbaar. Onuitlegbaar? Welnee, dat licht slaat een brug tussen de sensitiviteit van de schilder en die van de toeschouwer. Zoals ijzeratomen door een magneet geordend worden, zo brengen de schilderijen van Verkaaik rust in de geesten van de toeschouwers. Grappig eigenlijk, dat het ene beeld met het andere verklaard moet worden. Over ijzer gesproken, verroest ijzer in dit geval. Ik heb het nu over een schilderij dat min of meer met opzet met zijn rugzijde naar u toestaat, opdat de beelden die mijn woorden over roest in uw geest genereren, in eerste instantie niet door het schilderij worden beïnvloed. Bij roest denkt niemand aan schoonheid of aan contemplatie. Roest is rommel, achterstallig onderhoud. Vergelijk dit eens met de stillevens van een gewaardeerde collega van Verkaaik, Helmantel, en er wordt pardoes iets zichtbaar. Denk bij Helmantel aan ongeschonden Romeinse flesjes, stoer Hollands aardewerk, blozende appelen en gulle broden, en kijk dan opnieuw naar dat samendrommend groepje roest, waarop geen lichtjes kunnen glimmen. Kijk naar de oude korst van wat eens vers geurig brood was, en besef dat in dit schilderij het begrip schoonheid ergens anders vandaan komt. Waar vandaan dan? Zoiets als bescheidenheid, berusting en introspectie? Ik toets onmiddellijk deze woorden op hun verklarend vermogen, maar besef dat ik het moet hebben van de associaties die zij oproepen. En hoop dan maar dat het optimisme, waarmee ik begon aan deze korte explicatie, niet helemaal ongegrond was. En met ditzelfde optimisme verklaar ik deze tentoonstelling graag voor geopend. |
 "Roest en Brood" 2011 olieverf/paneel 50 x 70 cm (verkocht - sold) |
BACK